Τι είναι το καρκίνωμα του ήπατος

Το καρκίνωμα του ήπατος ονομάζεται επίσης στην καθομιλουμένη καρκίνος του ήπατος και αναφέρεται σε μια κακοήθη νόσο των ηπατικών κυττάρων. Στη Γερμανία, το καρκίνωμα του ήπατος θεωρείται σχετικά σπάνια καρκινική νόσος, η οποία προσβάλλει κατά μέσο όρο άνδρες άνω των 70 ετών και γυναίκες άνω των 72 ετών με συχνότητα άνω του μέσου όρου. Οι γιατροί μπορούν επίσης να ονομάσουν το καρκίνωμα του ήπατος πρωτοπαθή καρκίνο του ήπατος, επειδή προέρχεται από το ήπαρ. Το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα (HCC) είναι ο πιο κοινός τύπος πρωτοπαθούς καρκίνου του ήπατος. Οι γιατροί μιλούν για δευτερογενή καρκίνο του ήπατος όταν θυγατρικοί όγκοι (οι λεγόμενες μεταστάσεις) από άλλους κακοήθεις όγκους έχουν εγκατασταθεί στο ήπαρ. Αυτό μπορεί να συμβαίνει, για παράδειγμα, με τον καρκίνο του εντέρου ή του στομάχου. Τα πρωτοπαθή και δευτεροπαθή καρκινώματα του ήπατος διαφέρουν μεταξύ τους όσον αφορά την πορεία και τη θεραπεία τους.

Ποια είναι η λειτουργία του ήπατος

Το συκώτι (ηπαρ) είναι το βαρύτερο ανθρώπινο όργανο και θεωρείται ο μεγαλύτερος αδένας του ανθρώπινου σώματος. Βρίσκεται στο δεξιό άνω μέρος της κοιλιάς, ακριβώς κάτω από το διάφραγμα και προστατεύεται από τις κάτω πλευρές. Ως κεντρικό μεταβολικό όργανο, το ήπαρ εκπληρώνει ζωτικά καθήκοντα, όπως η παραγωγή της χολής, η οποία είναι απαραίτητη για την πέψη των λιπών, ή χρησιμεύει ως κέντρο αποτοξίνωσης του σώματος, όπου διασπώνται επιβλαβείς ουσίες όπως τα ναρκωτικά ή το αλκοόλ.

Πώς αναπτύσσεται ο καρκίνος του ήπατος

Στη Γερμανία, οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του ήπατος (HCC) οφείλονται στο λεγόμενο συρρικνωμένο ήπαρ (κίρρωση του ήπατος). Η κίρρωση του ήπατος αναφέρεται σε μια ουλώδη αναδιαμόρφωση του ηπατικού ιστού που μπορεί να αναπτυχθεί ως αποτέλεσμα μακροχρόνιας ηπατικής βλάβης ή/και φλεγμονής του ήπατος (ηπατίτιδα) και οδηγεί επίσης στην καταστροφή των ηπατικών κυττάρων. Σε λιγότερο από το 20 τοις εκατό όλων των περιπτώσεων καρκίνου του ήπατος, δεν υπάρχει κίρρωση του ήπατος.

Η κίρρωση του ήπατος και ο καρκίνος του ήπατος οφείλονται κυρίως στις ακόλουθες αιτίες:

• χρόνια κατάχρηση αλκοόλ: η τακτική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια φλεγμονή του ηπατικού ιστού (αλκοολική ηπατίτιδα), η οποία με τη σειρά της μπορεί να είναι η αιτία κίρρωσης του ήπατος και καρκίνου του ήπατος.
• Χρόνιες ιογενείς λοιμώξεις, ιδίως με τους ιούς της ηπατίτιδας C ή της ηπατίτιδας Β: Ενώ οι ιοί της ηπατίτιδας Β μεταδίδονται μέσω των σωματικών υγρών και προκαλούν φλεγμονή του ήπατος (ηπατίτιδα), οι χρόνιες λοιμώξεις από ηπατίτιδα Β εμφανίζονται κυρίως στην Ασία και την Αφρική, ενώ οι χρόνιες λοιμώξεις από ηπατίτιδα C είναι συχνές, ιδίως στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ιαπωνία.
• Επαγγελματικοί παράγοντες: Ορισμένες επαγγελματικές ομάδες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Πρόκειται κυρίως για επαγγέλματα που ενέχουν αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης από ηπατίτιδα Β και C, όπως οι εργαζόμενοι στον τομέα της ιατρικής που έρχονται σε αυξημένη επαφή με σωματικά υγρά. Οι εμβολιασμοί, για παράδειγμα κατά της λοίμωξης από ηπατίτιδα Β, μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο.
• Λιπώδης νόσος του ήπατος, η οποία προκαλείται από σοβαρό υπερβολικό βάρος (παχυσαρκία) ή/και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2: Η τοξίνη αφλατοξίνη, η οποία μπορεί να περιέχεται σε μολυσμένα προϊόντα δημητριακών, για παράδειγμα, μπορεί επίσης να συμβάλει στην ανάπτυξη καρκινώματος του ήπατος. Ωστόσο, η αφλατοξίνη συναντάται κυρίως σε τροπικές και υποτροπικές χώρες με θερμό, υγρό κλίμα. Εκτός από την αφλατοξίνη, η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης μπορούν επίσης να αυξήσουν σαφώς τον κίνδυνο εμφάνισης HCC.
• Φαρμακευτική αγωγή: Εάν οι ορμόνες του φύλου, όπως τα αντισυλληπτικά από το στόμα ή τα αναβολικά στεροειδή για την οικοδόμηση των μυών, λαμβάνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να οδηγήσουν σε ηπατική βλάβη και να προωθήσουν την ανάπτυξη όγκων στο ήπαρ.
• Γενετικοί παράγοντες: Διάφορα κληρονομικά μεταβολικά νοσήματα μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του ήπατος. Αυτές περιλαμβάνουν κυρίως τη λεγόμενη ασθένεια αποθήκευσης σιδήρου (αιμοχρωμάτωση), κατά την οποία ο οργανισμός είναι σχεδόν υπερφορτωμένος με σίδηρο λόγω αυξημένης απορρόφησης σιδήρου.

Ποια συμπτώματα μπορεί να προκαλέσει το καρκίνωμα του ήπατος

Στα αρχικά στάδια, ο καρκίνος του ήπατος προκαλεί συνήθως λίγα συμπτώματα, γι' αυτό και ο καρκίνος του ήπατος ανακαλύπτεται συνήθως όταν ο όγκος έχει ήδη φτάσει σε ένα ορισμένο μέγεθος. Σε αυτό το στάδιο μπορεί να εμφανιστούν τα ακόλουθα μάλλον μη ειδικά συμπτώματα.

• Αίσθημα πίεσης στη δεξιά άνω κοιλιακή χώρα,
• ανεπιθύμητη απώλεια βάρους,
• κιτρίνισμα των ματιών καθώς και του δέρματος,
• αύξηση της περιφέρειας της κοιλιάς λόγω κατακράτησης νερού (κοιλιακή υδρωπικία, ασκίτης).

Πώς διαγιγνώσκεται το καρκίνωμα του ήπατος

Πρώτα απ' όλα, ο θεράπων ιατρός θα λάβει ιατρικό ιστορικό, ρωτώντας για προηγούμενες ασθένειες, συνήθειες και παράπονα. Ο γιατρός θα ρωτήσει επίσης αν ο ασθενής παίρνει τακτικά φάρμακα. Στη συνέχεια, η κοιλιακή κοιλότητα ψηλαφάται κατά τη διάρκεια της φυσικής εξέτασης. Επιπλέον, οι εργαστηριακές εξετάσεις μπορούν να παράσχουν πληροφορίες σχετικά με πιθανή ηπατική βλάβη.

Εάν οι εξετάσεις αυτές επιβεβαιώσουν την υποψία υπάρχοντος καρκινώματος του ήπατος, διενεργούνται περαιτέρω απεικονιστικές διαδικασίες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια διαδικασία απεικόνισης διατομής με ενισχυμένη σκιαγραφική αντίθεση τριών φάσεων, αλλά μπορεί επίσης να ληφθεί δείγμα ιστού (βιοψία ήπατος).

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το καρκίνωμα του ήπατος

Ανάλογα με το μέγεθος του όγκου, το καρκίνωμα του ήπατος συνήθως αφαιρείται πλήρως με χειρουργική επέμβαση. Εάν ο όγκος έχει ήδη εξαπλωθεί σημαντικά ή εάν πρόκειται για κίρρωση του ήπατος τελικού σταδίου, μπορεί επίσης να εξεταστεί το ενδεχόμενο μεταμόσχευσης ήπατος. Ωστόσο, ο ασθενής πρέπει συνήθως να περιμένει πολύ καιρό λόγω της έλλειψης διαθέσιμου κατάλληλου δωρητή οργάνου.

Οι εναλλακτικές μέθοδοι θεραπείας για το καρκίνωμα του ήπατος συνίστανται στον λεγόμενο διααρτηριακό χημειοεμβολισμό (TACE). Μετά τη χορήγηση ενός χημειοθεραπευτικού παράγοντα, η αιμάτωση των καρκινικών κυττάρων αποκλείεται με αφρώδη γέλη ή μικρές μεταλλικές σπείρες. Ωστόσο, ο όγκος μπορεί να καταστραφεί με θερμότητα χρησιμοποιώντας τη λεγόμενη ραδιοσυχνοτική εκτομή (RFA) ή εκτομή με μικροκύματα (MWA). Ωστόσο, αυτή η μέθοδος εφαρμογής μπορεί να εφαρμοστεί μόνο σε όγκους με μέγιστο μέγεθος 5 cm.