Wat is Campylobacter?

Campylobacter zijn bacteriën die besmettelijke diarreeziekten veroorzaken. Campylobacter-bacteriën komen over de hele wereld voor en komen in het warme seizoen het meest voor in Europese landen. In Duitsland is campylobacter de meest voorkomende oorzaak van diarree. Vooral kleine kinderen, maar ook jongvolwassenen tussen 20 en 29 jaar, die vooral een verzwakt immuunsysteem hebben, lopen een groot risico besmet te raken met de Campylobacter-bacterie. Campylobacter ziekteverwekkers worden aangetroffen in het spijsverteringskanaal van dieren, hoewel die meestal geen ziekteverschijnselen vertonen.

Hoe wordt de Campylobacter ziekteverwekker overgedragen?

Campylobacter wordt voornamelijk overgedragen door het eten van voedsel dat besmet is met bacteriën. In tegenstelling tot salmonellae kunnen Campylobacter-bacteriën zich echter niet in het voedsel vermenigvuldigen, maar kunnen ze enige tijd in de omgeving overleven. Bijzonder kritiek voor de overdracht van Campylobacter is de consumptie van pluimveevlees, rauwe melk of rauwe melkproducten, besmet drinkwater, ondergekookt gehakt of verse rauwe worst zoals Mettwurst. Daarnaast wordt slechte keukenhygiëne, bijvoorbeeld door messen of snijplanken, maar ook de bereiding van rauw vlees beschouwd als een kritische transmissieroute. Overdracht van mens op mens is ook mogelijk via een zogenaamde uitstrijkinfectie van de kleinste sporen van ontlastingresten van de besmette persoon. De situatie is vergelijkbaar met de overdracht van dierlijke uitwerpselen, waarbij eigenaren van dieren in principe hun huisdieren kunnen besmetten. In vrij zeldzame gevallen is het ook mogelijk besmet te raken in een met campylobacter besmet waterlichaam, als tijdens het zwemmen water wordt ingeslikt.

Wat zijn de symptomen van een Campylobacter infectie?

Een Campylobacter infectie uit zich in een eerste fase door de volgende tamelijk atypische klachten:

Koorts,
Hoofdpijn en spierpijn,
hevige buikpijn of krampen,
Misselijkheid,
zeer waterige tot papperige diarree, die in sommige gevallen zelfs bloederig kan zijn.

Hoe wordt een Campylobacter infectie vastgesteld?

Een Campylobacter-infectie wordt meestal vastgesteld aan de hand van een ontlastingmonster. Een kweek van het ontlastingmonster wordt naar het laboratorium gebracht om de bacterie te identificeren. Bij diarree is het echter niet altijd nodig om de soort bacterie te identificeren om de ziekte te behandelen. Een ontlastingonderzoek wordt daarom meestal alleen uitgevoerd bij een bijzonder ernstige ziekte. Met behulp van een zogenaamde polymerase kettingreactie (PCR-methode) kan het genetisch materiaal van de in de ontlasting aanwezige bacteriën worden geanalyseerd.

Wat is het verloop van een Campylobacter infectie?

In de regel zitten er tussen 2 en 5 dagen tussen de besmetting en het uitbreken van de ziekte, soms kan het tussen één en 10 dagen zijn. Een ziekte met de Campylobacter-bacterie duurt meestal maximaal een week en verloopt meestal zonder complicaties. In veel gevallen is geen behandeling nodig omdat de symptomen vanzelf verdwijnen. In de meeste gevallen treden de symptomen niet eens op. In enkele gevallen kunnen echter complicaties optreden, zoals reumatische gewrichten of hersenvliesontsteking. In een zeer klein aantal gevallen kunnen ook neurologische aandoeningen zoals het Guillain-Barré syndroom ontstaan, die tot verlamming leiden.

Een patiënt wordt als besmettelijk beschouwd zolang hij of zij de ziekteverwekker in de ontlasting uitscheidt. Zelfs nadat alle symptomen zijn verdwenen, kan de getroffen persoon nog steeds besmettelijk zijn. In de regel is de infectieperiode tussen de 2 en 4 weken, hoewel mensen met een verzwakt immuunsysteem tot ver na deze tijd besmettelijk kunnen blijven.

Hoe moet een Campylobacter infectie behandeld worden?

Zieken moeten extra lichamelijke zorg nemen, vooral tijdens de acute fase, en indien mogelijk thuis blijven. Een goede handhygiëne, vooral na elk toiletbezoek, is bijzonder belangrijk. Daarnaast moet worden gezorgd voor voldoende vochtbalans bij bijzonder ernstige diarree en/of braken. Getroffen personen moeten gemakkelijk verteerbaar voedsel eten. De toevoeging van zogenaamde elektrolytvervangende oplossingen uit de apotheek kan ook nuttig zijn als zoutsupplement.

Als jonge kinderen of ouderen een campylobacterinfectie hebben en last hebben van diarree die langer dan twee dagen duurt, moet medisch advies worden ingewonnen. In sommige gevallen kan de ziekte worden behandeld met een antibioticum als azitromycine. Als alternatief kan ciprofloxacine worden gegeven. Tegen dit laatste middel wordt echter steeds vaker resistentie geconstateerd, zodat het middel slechts voorzichtig wordt gebruikt.

Waarop moet gelet worden met betrekking tot de Wet Bescherming Infecties?

Mensen die besmet zijn met Campylobacter mogen geen voedsel voor anderen bereiden. Als de getroffen persoon beroepsmatig met voedsel in aanraking komt, geldt een tijdelijk beroepsverbod tot na volledig herstel. Als bij kinderen jonger dan 6 jaar de infectie wordt vastgesteld, moeten ze tijdelijk worden uitgesloten van gemeenschapsvoorzieningen zoals kleuterscholen of scholen. Ouders moeten de betreffende gemeenschapsinstelling informeren over de ziekte van hun kind.

Hoe kun je jezelf beschermen tegen een Campylobacter infectie?

Omdat Campylobacter-bacteriën onder andere via voedsel worden overgedragen, is het belangrijk te zorgen voor een goede keukenhygiëne. Vlees, maar vooral pluimveevlees, moet grondig worden gekookt, want de bacterie kan ook overleven in bevroren producten. Het ontdooiingswater moet direct worden weggegooid en alle voorwerpen die ermee in aanraking zijn gekomen moeten grondig worden afgespoeld met warm water. Mensen met een verzwakt immuunsysteem, maar ook zuigelingen, kleine kinderen en ouderen moeten het eten van ondergekookt vlees of rauwe melkproducten vermijden. Verder moet altijd een goede handhygiëne in acht worden genomen. Dit geldt vooral bij het bereiden van voedsel, bij het eten, maar ook na elk toiletbezoek.