Wat is plaveiselcelcarcinoom van de mondholte?

Plaveiselcelcarcinoom van de mondholte is een tumor die in principe overal in de mondholte kan voorkomen, maar meestal ontstaat uit de bovenste cellaag van het mondslijmvlies. plaveiselcelcarcinoom van de mondholte maakt 5,6 procent uit van alle kwaadaardige tumoren. Daarmee staat het op de zesde plaats van alle tumorziekten, en mannen hebben statistisch gezien meer kans om de ziekte te ontwikkelen.

Wat zijn de risicofactoren voor het ontstaan van plaveiselcelcarcinoom van de mondholte?

De uitlokkende factoren voor plaveiselcelcarcinoom van de mondholte zijn het gebruik van tabak en alcohol. De kans op het ontwikkelen van plaveiselcelcarcinoom van de mondholte neemt toe afhankelijk van de hoeveelheid en de duur van de nicotineconsumptie. Iemand die veel rookt heeft zeven keer zoveel kans op het ontwikkelen van mondholtecarcinoom als een niet-roker. Dit risico is te wijten aan de kankerverwekkende bestanddelen van tabak. Nitrosaminen en aromatische koolwaterstoffen zijn de gevaarlijkste stoffen. Mensen die regelmatig zowel alcohol als tabaksproducten gebruiken, verhogen hun risico op het ontwikkelen van plaveiselcelcarcinoom van de mondholte, omdat alcohol de doorlaatbaarheid van het mondslijmvlies voor de kankerverwekkende bestanddelen van tabak verlaagt. Zo kunnen de schadelijke stoffen diep in de weefsellagen doordringen. Studies hebben aangetoond dat de gecombineerde consumptie van alcohol en nicotine het risico op kanker tot 40 maal verhoogt in vergelijking met mensen die niet drinken of roken.

Naast deze risicofactoren spelen ook humane papillomavirussen (HPV) een belangrijke rol bij het ontstaan van plaveiselcelcarcinoom van de mondholte. Voor ongeveer 10 procent van alle mondholtecarcinomen kon een verband met een HPV-infectie worden aangetoond. Maar slechte mondhygiëne en chronische irritatie van het mondslijmvlies zijn zeker nog andere risicofactoren. In zeldzame gevallen komt het echter ook voor dat de kanker zonder aanwijsbare reden ontstaat.

Welke symptomen geeft plaveiselcelcarcinoom van de mondholte?

Als uitwendige veranderingen in het mondslijmvlies worden opgemerkt die langer dan 14 dagen aanhouden, moet beslist medisch advies worden ingewonnen. Het mondholtecarcinoom kan meestal op verschillende manieren verschijnen. Naast een witachtige of roodachtige verandering in het mondslijmvlies die ongevaarlijk lijkt maar niet weggeveegd kan worden, kunnen er ook open zweertjes (ulceraties) of tumoren (weefselgezwellen) zijn. Vooral in het beginstadium veroorzaken deze uitwendige veranderingen geen pijn.

Hoe wordt plaveiselcelcarcinoom van de mondholte gediagnosticeerd?

Plaveiselcelcarcinoom van de mondholte wordt meestal vastgesteld in een vergevorderd stadium van de kanker, wanneer de patiënt al symptomen ervaart. Slechts ongeveer één op de tien tumoren wordt ontdekt bij een algemeen onderzoek of screening. Dat komt omdat tumoren met een diameter tot 1 cm meestal asymptomatisch blijven. Alleen grotere tumoren veroorzaken pijn, maar ze kunnen ook zwellingen of infecties (ulceraties) veroorzaken.

Als plaveiselcelcarcinoom van de mondholte wordt vermoed, zal de arts eerst het mondslijmvlies onderzoeken op veranderingen. Naast deze klinische beoordeling worden verschillende onderzoeksprocedures gebruikt om de mate van risico op veranderingen in het mondslijmvlies beter te kunnen beoordelen. Deze omvatten bijvoorbeeld de VELscope procedure (Vision Enhanced Lesion Scope), die de weefselstructuur zichtbaar maakt met betrekking tot de veranderlijkheid ervan. Daarnaast kan de zogenaamde borstelbiopsie worden gebruikt, met behulp waarvan materiaal wordt verkregen om kankermarkers te bepalen.

Als de verandering in het mondslijmvlies ondanks behandeling langer dan twee weken aanhoudt, wordt de diagnose als bevestigd beschouwd. Beeldvormingsprocedures zoals computertomografie (CT) of magnetische resonantie beeldvorming (MRI) worden dan gebruikt om de omvang van de tumor te bepalen, zodat een geschikte therapie kan worden ontwikkeld.

Hoe wordt plaveiselcelcarcinoom van de mondholte behandeld?

De keuze van de therapie hangt niet alleen af van de leeftijd en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt, maar ook van het stadium van de kanker en de grootte van de tumor. Als het gaat om een kleine gelokaliseerde tumor tussen stadium I en II, kan deze in 80 tot 90 procent van de gevallen met succes worden behandeld door lokale excisie. Bij een tumor vanaf stadium III is chirurgisch ingrijpen (resectie) of bestraling alleen meestal niet voldoende. In dit geval is een multimodale behandeling nodig voor een succesvolle behandeling van de tumor, die bestaat uit een chirurgische ingreep in combinatie met bestraling en chemotherapie. Deze gecombineerde therapie is raadzaam omdat plaveiselcelcarcinoom van de mondholte in dit stadium meestal niet meer gelokaliseerd is, maar in 38 procent van alle gevallen al verre uitzaaiingen heeft gevormd, die vooral de longen aantasten.

Wat zijn de prognosevooruitzichten voor plaveiselcelcarcinoom van de mondholte?

Dankzij de moderne geneeskunde kan plaveiselcelcarcinoom van de mondholte nu gemakkelijker in een vroeg stadium van de kanker worden gediagnosticeerd. Dit is cruciaal om onmiddellijk therapeutische maatregelen te kunnen nemen. Want de kans op genezing hangt in beslissende mate af van onmiddellijke behandeling. De vooruitzichten op volledige genezing van patiënten met gevorderd plaveiselcelcarcinoom van de mondholte blijven echter slecht. De vijfjaarsoverleving voor deze patiënten ligt tussen de 45 en 53 procent. Het hangt er echter ook van af of het plaveiselcelcarcinoom van de mondholte al lymfekliermetastasen heeft gevormd. Aangezien de lymfeklieren dienen als zogenaamde filterstations in het lichaam en verantwoordelijk zijn voor de verdediging tegen ziekten, spelen ze een beslissende rol bij de regeneratie.