Czym jest rak oka?

Rak oka jest dość rzadkim nowotworem, który może pojawić się we wszystkich obszarach oka.

Niemowlęta i małe dzieci również mogą zachorować na raka oka, przy czym siatkówczak jest najczęstszym rodzajem nowotworu w tej grupie wiekowej.

Z kolei u dorosłych często rozwija się tak zwany czerniak naczyniówki.

Podczas gdy niektóre nowotwory oka mają przyczyny dziedziczne, inne rozwijają się pod wpływem czynników zewnętrznych, takich jak nadmierne nasłonecznienie.

Rak oka powinien być leczony we wczesnym stadium, co często okazuje się trudne, ponieważ nowotwór przez długi czas przebiega bezobjawowo i dlatego przez długi czas pozostaje niewykryty. Z tego względu zaleca się regularne wizyty kontrolne u okulisty. Leczenie i rokowania zależą od lokalizacji guza, jego wielkości i rodzaju.

Jakie są rodzaje raka oka?

Trzy najczęstsze rodzaje raka oka to

• Czerniak naczyniówki: jest również nazywany czerniakiem błony naczyniowej i jest jednym z najczęstszych rodzajów raka oka u dorosłych. Czerniak naczyniówki jest spowodowany niekontrolowaną proliferacją komórek barwnikowych w naczyniówce.
• siatkówczak (retinoblastoma): dotyka prawie wyłącznie dzieci poniżej piątego roku życia i rozwija się w jednym oku (siatkówczak jednostronny) lub w obu oczach (siatkówczak obustronny). Siatkówczak rośnie bardzo szybko i jest spowodowany niekontrolowanym podziałem komórek siatkówki. Guz najpierw rośnie w ciele szklistym oka, a następnie rozprzestrzenia się przez nerw wzrokowy do mózgu. Chociaż siatkówczak jest jedną z najczęstszych form raka oka u dzieci w Niemczech, stanowi on tylko dwa procent wszystkich nowotworów u dzieci i dlatego jest raczej rzadką formą raka.
• Guz powieki: może być łagodny lub złośliwy. Łagodny guz powieki może mieć postać brodawek lub złogów tłuszczu, podczas gdy rak podstawnokomórkowy jest złośliwym i agresywnym rodzajem raka oka. Nowotwory powiek są zwykle spowodowane promieniowaniem UV i średnio często dotykają osoby o bardzo jasnej karnacji.

Jakie są objawy raka oka?

W wielu przypadkach rak oka nie powoduje żadnych objawów przez długi czas. Dotyczy to zwłaszcza siatkówczaka. Dopiero gdy guz się powiększy lub zaatakuje inne części oka, mogą wystąpić objawy, takie jak pogorszenie widzenia lub ślepota. W przypadku siatkówczaka często zdarza się, że źrenica świeci na biało pod wpływem określonego światła, takiego jak lampa błyskowa aparatu (leukokoria). W języku potocznym nazywa się to również "kocim okiem", co może wskazywać na rozwój guza za soczewką.

Ponadto mrużenie oczu może być oznaką rozwoju guza w centrum siatkówki. Ale również często występujące stany zapalne oczu mogą wskazywać na zwiększone ciśnienie wewnątrzgałkowe. Ponadto zmiana koloru tęczówki, a także pogorszenie widzenia mogą wskazywać na raka oka. Zaleca się sprawdzenie tych objawów przez okulistę. Im wcześniej rak oka zostanie zdiagnozowany, tym większe szanse na wyleczenie.

Jak diagnozuje się raka oka?

Rak oka jest diagnozowany za pomocą oftalmoskopii. Oko jest badane za pomocą podświetlanego oftalmoskopu i może być uzupełnione badaniem ultrasonograficznym. W celu zdiagnozowania zmian patologicznych w gałce ocznej i czaszce można również zlecić tomografię rezonansu magnetycznego (MRT) lub tomografię komputerową. Jeśli zostanie ustalone, że rak oka jest już w zaawansowanym stadium, można również zlecić dalsze badania, takie jak badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, kości lub szpiku kostnego oraz prześwietlenie klatki piersiowej.

Jeśli jest to siatkówczak, który może być dziedziczny, zbadani zostaną również rodzice i rodzeństwo. W takim przypadku test genetyczny może dostarczyć informacji o ryzyku dziedzicznym.

Jak leczy się raka oka?

Rodzaj leczenia zależy od postaci raka oka, a także jego wielkości i lokalizacji. W celu całkowitego zniszczenia guza lekarz ma dwie opcje leczenia:

• 1. chirurgiczne usunięcie guza wraz z okiem (enukleacja),
• 2. terapia zachowująca gałkę oczną, w której zachowane jest oko, a tym samym widzenie, ale wzrost nowotworu złośliwego jest również zatrzymany. Można to zrobić na przykład za pomocą radioterapii i/lub chemioterapii.

Jeśli guz jest mniejszy i znajduje się w tylnym biegunie oraz na obwodowej siatkówce, można wykonać tak zwaną koagulację laserową. Polega ona na skierowaniu wiązki lasera na źrenicę, niszcząc w ten sposób tkankę guza. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu.

Możliwe jest również oblodzenie (kriokoagulacja) guza. Podczas oblodzenia guz jest lokalizowany za pomocą metalowej sondy i zamrażany. Ponieważ komórki nowotworowe reagują wrażliwie na zimno, są one niszczone podczas tej procedury. Jednak oblodzenie ma tę wadę, że traci się dużą część zdrowej siatkówki. Ponadto powieki i spojówka mogą tymczasowo puchnąć.

Jeśli guz jest średniej wielkości, można go leczyć aplikatorem w znieczuleniu ogólnym. Lekarz najpierw odsuwa spojówkę, a następnie przyszywa aplikator do twardówki. Po określonej dawce promieniowania aplikator jest następnie usuwany chirurgicznie. Czas trwania leczenia zależy od wielkości guza. Zaletą leczenia jest to, że promieniowanie jest skierowane na guz, podczas gdy zdrowa tkanka jest oszczędzana. Podczas zabiegu może jednak dojść do zmętnienia soczewki, uszkodzenia siatkówki lub nerwu wzrokowego.

Alternatywą dla radioterapii może być tak zwana radioterapia przezskórna. W tym przypadku oko jest utrzymywane w pozycji za pomocą próżniowych soczewek kontaktowych i napromieniane. Ten rodzaj leczenia jest zwykle ograniczony do ponad pięciu tygodni i obejmuje pięć sesji tygodniowo. Jeśli leczenie jest stosowane u szczególnie małych dzieci, można je również przeprowadzić w znieczuleniu.