Τι είναι τα ολιγοδενδρογλοιώματα

Το ολιγοδενδρογλοίωμα είναι ένας όγκος του εγκεφάλου (γλοιακός όγκος) που προσβάλλει κυρίως ενήλικες ηλικίας μεταξύ 35 και 50 ετών. Κατά μέσο όρο, τα ολιγοδενδρογλοιώματα είναι ελαφρώς συχνότερα στους άνδρες από ό,τι στις γυναίκες. Συνολικά, τα ολιγοδενδρογλοιώματα αποτελούν πιθανότατα περίπου το ένα τοις εκατό όλων των γλοιωμάτων, δηλαδή των πρωτοπαθών όγκων του εγκεφάλου. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) χωρίζει τα ολιγοδενδρογλοιώματα σε τέσσερις βαθμούς, οι οποίοι μπορεί να προκαλούν διαφορετικά συμπτώματα και ανάλογα με τον βαθμό διαφέρουν οι πιθανές θεραπευτικές αγωγές. Ένα ολιγοδενδρογλοίωμα απαιτεί ταχεία θεραπεία και έχει διαφορετική πρόγνωση ανάλογα με τη σοβαρότητά του.

Πώς αναπτύσσεται ένα ολιγοδενδρογλοίωμα

Κάτω από το μικροσκόπιο, ένα ολιγοδενδρογλοίωμα μοιάζει με τα ολιγοδενδροκύτταρα, τα οποία επίσης προέρχονται από τον εγκέφαλο και είναι τα λεγόμενα κύτταρα στήριξης, οι θήκες της μυελίνης. Ωστόσο, σε αντίθεση με τα ολιγοδενδροκύτταρα, τα ολιγοδενδρογλοιώματα δεν σχηματίζουν αυτές τις θήκες μυελίνης.

Ένα ολιγοδενδρογλοίωμα αναπτύσσεται συνήθως στον εγκέφαλο, συγκεκριμένα στον μετωπιαίο λοβό του εγκεφάλου. Ωστόσο, κατ' αρχήν είναι επίσης δυνατόν ένα ολιγοδενδρογλοίωμα να εμφανιστεί και σε άλλες περιοχές του εγκεφάλου. Ωστόσο, το στέλεχος του εγκεφάλου ή η παρεγκεφαλίδα προσβάλλονται πιο σπάνια.

Ποιες είναι οι διάφορες μορφές του ολιγοδενδρογλοιώματος

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) διακρίνει μεταξύ των ακόλουθων τεσσάρων βαθμών ολιγοδενδρογλοιώματος, οι οποίοι διαφέρουν ως προς τον βαθμό κακοήθειας και ανάπτυξής τους:

• Βαθμός Ι: καλοήθες ολιγοδενδρογλοίωμα, το οποίο αναπτύσσεται μόνο αργά και έχει πολύ καλές προοπτικές ίασης,
• Βαθμός ΙΙ: ολιγοδενδρογλοιώματα με υψηλό ποσοστό υποτροπής (υποτροπή), τα οποία μπορεί επίσης να γίνουν κακοήθη,
• Βαθμός III: Κακοήθες ολιγοδενδρογλοίωμα, το οποίο αφαιρείται χειρουργικά και στη συνέχεια αντιμετωπίζεται με χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία,
• Βαθμός IV: Πολύ κακοήθες ολιγοδενδρογλοίωμα που αναπτύσσεται γρήγορα και απαιτεί ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία μετά τη χειρουργική επέμβαση.

Ποια συμπτώματα προκαλεί ένα ολιγοδενδρογλοίωμα

Μόνο σε προχωρημένο στάδιο μπορεί το ολιγοδενδρογλοίωμα να προκαλέσει τα ακόλουθα μάλλον μη ειδικά συμπτώματα:

• Πονοκέφαλοι, οι οποίοι μπορεί να συνοδεύονται από ναυτία και έμετο και να υποδηλώνουν αυξημένη ενδοκρανιακή πίεση,
• επιληπτικές κρίσεις ή/και νευρολογικά ελλείμματα,
• Σημάδια εγκεφαλικού επεισοδίου, όπως παράλυση στη μία πλευρά, προβλήματα ομιλίας κ.λπ. που μπορεί να εμφανιστούν όταν το γλοίωμα αιμορραγεί στον εγκέφαλο.

Οι πονοκέφαλοι που προκαλούνται από ένα ολιγοδενδρογλοίωμα, σε αντίθεση με τους φυσιολογικούς πονοκεφάλους, εμφανίζονται πολύ ξαφνικά. Μέσα σε λίγες μόνο ημέρες ή εβδομάδες, ο πονοκέφαλος μπορεί να γίνει όλο και πιο έντονος και είναι σχεδόν αδύνατο να αντιμετωπιστεί, ακόμη και με παυσίπονα. Οι άνθρωποι συχνά αναφέρουν ότι ο πονοκέφαλος χειροτερεύει όταν είναι ξαπλωμένοι και υποχωρεί αυθόρμητα όταν βρίσκονται σε όρθια θέση.

Σε ακόμη πιο προχωρημένο στάδιο μπορεί να εμφανιστούν τα λεγόμενα συμπτώματα υδροκεφάλου, εάν ο όγκος του εγκεφάλου διαταράξει την εκροή του εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Εάν εμφανιστούν τα ακόλουθα συμπτώματα, θα πρέπει να διευκρινιστούν από γιατρό:

• Διαταραχές μνήμης,
• Κόπωση ή/και κούραση,
• Ζάλη ή/και ναυτία

Πώς διαγιγνώσκεται ένα ολιγοδενδρογλοίωμα

Ο θεράπων ιατρός θα λάβει πρώτα το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς και, εάν είναι απαραίτητο, θα περιγράψει τα συμπτώματά του. Στη συνέχεια, ο γιατρός μπορεί να περιορίσει τις πιθανές αιτίες των παραπόνων και, εάν υπάρχει υποψία όγκου στον εγκέφαλο, να πραγματοποιήσει νευρολογική εξέταση. Κατά τη διάρκεια της νευρολογικής εξέτασης, η οποία πραγματοποιείται με τη χρήση απεικονιστικών διαδικασιών, όπως η αξονική τομογραφία (CT), η υποψία όγκου στον εγκέφαλο επιβεβαιώνεται στη συνέχεια από ασυνήθιστες συσσωρεύσεις ιστών.

Ένας ακόμη πιο ακριβής προσδιορισμός του όγκου του εγκεφάλου είναι δυνατός με μια μαγνητική τομογραφία (MRI). Εδώ γίνονται ορατές οι ανωμαλίες στις δομές του εγκεφάλου. Μπορεί να πραγματοποιηθεί βιοψία με τη λήψη δείγματος ιστού.

Ποιες είναι οι δυνατότητες έγκαιρης ανίχνευσης

Οι παράγοντες κινδύνου που μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη ενός ολιγοδενδρογλοιώματος είναι ακόμη άγνωστοι στους ειδικούς ιατρούς. Δεδομένου ότι ούτε η ανθυγιεινή διατροφή ούτε οι γενετικοί παράγοντες μπορούν να χρησιμοποιηθούν συγκεκριμένα ως παράγοντες κινδύνου, δεν υπάρχουν ακόμη προγράμματα έγκαιρης ανίχνευσης ή αντίστοιχα μέτρα με τα οποία μπορεί να προληφθεί ή να ανιχνευθεί σε πρώιμο στάδιο η ανάπτυξη ενός ολιγοδενδρογλοιώματος.

Δεδομένου ότι τα συμπτώματα ενός ολιγοδενδρογλοιώματος είναι συνήθως όχι μόνο απροσδιόριστα, αλλά και αργά εμφανιζόμενα, τα παράπονα θα πρέπει να διευκρινιστούν αμέσως από γιατρό. Μόνο με τη βοήθεια απεικονιστικών διαδικασιών μπορεί να τεθεί οριστική διάγνωση και να ξεκινήσουν τα κατάλληλα θεραπευτικά βήματα. Όπως συμβαίνει και με άλλους καρκίνους, όσο νωρίτερα διαγνωστεί ο όγκος, τόσο καλύτερες είναι οι πιθανότητες ίασης.

Πώς αντιμετωπίζεται το ολιγοδενδρογλοίωμα

Η θεραπεία του ολιγοδενδρογλοιώματος εξαρτάται πάντα από τον βαθμό του όγκου. Ένα ολιγοδενδρογλοίωμα δευτέρου βαθμού αφαιρείται συνήθως χειρουργικά και στη συνέχεια αντιμετωπίζεται με ακτινοθεραπεία ή/και χημειοθεραπεία, εάν υπάρχει υψηλός κίνδυνος υποτροπής.

Ένα ολιγοδενδρογλοίωμα τρίτου βαθμού αφαιρείται επίσης συνήθως χειρουργικά και στη συνέχεια αντιμετωπίζεται με χημειοθεραπεία. Η PCV ή η τεμοζολομίδη χρησιμοποιούνται συχνά για να αποτρέψουν την εκ νέου ανάπτυξη του όγκου.

Εκτός από την άμεση θεραπεία του όγκου, η αποκατάσταση αποτελεί επίσης σημαντικό μέρος της θεραπείας. Ειδικά για τους ασθενείς που έχουν ήδη υποστεί νευρολογικές αλλαγές, η αποκατάσταση θα πρέπει να οδηγήσει σε καλύτερη ποιότητα ζωής. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί, για παράδειγμα, μέσω των ακόλουθων θεραπευτικών επιλογών:

• στοχευμένη λογοθεραπεία (λογοπεδική), εάν έχουν εμφανιστεί ελλείμματα λόγου,
• Εργοθεραπεία και/ή φυσιοθεραπεία, εάν έχουν εμφανιστεί σωματικές βλάβες,
• ειδικά προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για νευρογνωστική εκπαίδευση.

Ποιος ειδικός πρέπει να συμβουλευτεί για ένα ολιγοδενδρογλοίωμα

Ειδικά στην περίπτωση ενός ολιγοδενδρογλοιώματος, θα πρέπει να συνεργάζονται διάφοροι ειδικοί, διότι ο όγκος συχνά συνοδεύεται από πολυάριθμα ενοχλήματα. Συνιστάται στους πάσχοντες να συμβουλεύονται πρώτα έναν νευρολόγο. Ο νευρολόγος όχι μόνο θα πραγματοποιήσει τις νευρολογικές εξετάσεις, αλλά και θα επιβεβαιώσει την υποψία της νόσου. Επιπλέον, ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να απευθυνθεί σε ραδιο-ογκολόγο, ο οποίος θα πρέπει να συμβουλευτεί για να προσδιορίσει τον ακριβή τύπο του όγκου. Οι ογκολόγοι, οι λεγόμενοι ειδικοί για τις καρκινικές παθήσεις, καθώς και οι νευροχειρουργοί μπορούν να διενεργήσουν περαιτέρω διαγνωστικές εξετάσεις, εάν είναι απαραίτητο, και να επιβάλουν τις κατάλληλες θεραπευτικές μεθόδους.